Paneldiscussie met drie sprekers. Wat als we het archief vanuit een queer perspectief benaderen? Hoe schrijven we onze geschiedenis en vertellen we onze verhalen voor de toekomst?
Als we het archief — een heteronormatief instituut — door een queer lens bekijken, wat zien we dan?
In een wereld waar queer geschiedenis actief gewist wordt, is cruciaal om het archief en het proces van archiveren te verkennen en deconstueren. Hoe zorgen we ervoor dat queer verhalen niet verdwijnen? En hoe geven we beelden uit het verleden opnieuw vorm om queer verhalen voor de toekomst te creëren?
We gaan over deze vragen in gesprek met drie kunstenaars, namelijk Anton Shebetko, Merel Raats, en Cees Martens. Alledrie onderzoeken het archief in hun werk en eisen zodoende het archief terug. Niet alleen bespreken we hun visies op het vertellen van queer verhalen en archiveren, maar ook kijken we samen naar hoe ze dat in hun eigen werk tot uiting brengen.
Anton Shebetko
Anton Shebetko (hij/hem) is een Oekraïense kunstenaar, fotograaf, curator en schrijver uit Kiev die momenteel in Amsterdam woont. Zijn werk richt zich op de problemen waarmee de LGBTQIA+-gemeenschap in Oekraïne te maken heeft, thema’s als herinnering, identiteitsverlies, de veelzijdigheid van de geschiedenis en de rol die fotografie en archiefmateriaal kunnen spelen bij het onthullen van deze verhalen. Het meeste van zijn onderzoek is gewijd aan de vergeten queer geschiedenis van Oekraïne. Zijn werk is tentoongesteld in het FOAM Museum in Amsterdam, Nederland; het Schwules Museum en nGbK am Alex in Berlijn, Duitsland; Q21 Exhibition Space in Wenen, Oostenrijk; Photo Elysée in Lausanne, Zwitserland; CENTQUATRE-PARIS in Parijs, Frankrijk; BWA Studio in Wroclaw, Polen; Württembergischer Kunstverein in Stuttgart, Duitsland; en PinchukArtCentre en Mystetskyi Arsenal in Kiev, Oekraïne. Hij nam deel aan de Kiev Biënnale in 2023 en was genomineerd voor de PinchukArtPrize in 2025. Hij was curator van tentoonstellingen en filmprogramma’s voor het Schwules Museum, Melkweg Expo en WORM Rotterdam. Hij ontving de RM Residency Award en de Where Love Is Illegal Fellowship. Hij gaf lezingen en colleges aan de Universiteit Maastricht, de Gerrit Rietveld Academie en Between Bridges Gallery. Hij heeft een Bachelor of Arts-graad van de Gerrit Rietveld Academie.
Merel Raats
Merel Raats (die/diens) is een kunstenaar en onderzoeker in het veld van visuele anthropologie en critical theory. Hen werkt met found footage, home videos, en anarchiving om trans en queer verhalen over verzet, zorg, en kwesties rond wegwerpbaarheid in het dagelijks leven in te beelden. Diens werk wordt gesteund door verschillende fondsen zoals het Amsterdamse Fonds voor de Kunst en het Nederlandse Film Fonds, en diens werk is vertoond op gemeenschapsevenementen zoals het DIY Queer Filmmaking-programma bij OCCII.
Cees Martens
Cees Martens (hij/hem) is projectleider bij Beeld en Geluid en verantwoordelijk voor een breed scala aan creatieve hergebruikprojecten. Hij streeft ernaar de kloof tussen creatieve professionals en het archief van Beeld en Geluid te overbruggen door kunstenaars te betrekken bij residenties, opdrachtwerken en (internationale) samenwerkingen.
An Archive To Dissapear
Merel Raats | Nederland | 2024 | 16 min | Documentaire
Een experimentele DIY film gemaakt van open heritage materiaal en homovideos van lesbiennes uit Nederland in 1990. De film doorbreekt de dominante heteronormatieve geschiedenis die via archiveringspraktijken wordt geconstrueerd en contempleert archiveren als een daad van uitwissing. Door middel van anarchivering vanuit een lesbische blik onderzoekt Raats’ film persoonlijke verlangens in beelden uit het verleden.
Simeiz
Anton Shebetko | Oekraïne | 2022 | 18 min | Documentaire
Simeiz is een klein dorpje aan de zuiderlijke kust van de Krim dat tijdelijke bezet wordt door Rusland. In het Sovjet tijdperk ontstond er in het dorp een ondergronds homoresort. Het begon met een klein nudisten strandje en later, in het onafhankelijke Oekraïne, kwam daar een populaire bar en nachtclub, Hedgehogs, bij. Vanaf de jaren 90 was Simeiz een belangrijke ontmoetingsplaats voor de LGBTQ+ gemeenschap uit Oekraïne, Belarus en Rusland. Elk jaar bezochten zo’n 4,000 mensen deze plek tot het begin van de tijdelijke bezetting van de Krim door Rusland in 2014. Op dit moment wordt de status van Simeiz als homoresort met verdwijning bedreigd vanwege de homofobe wetten van de Russische Federatie. Als dit gebeurt, zullen oude fotos en videos het enige bewijs zijn van het bestaan en het uitsterven van deze plek.
